Dorp onder 't mes!

"Dieren? Daar staat toch altijd file, ergens tussen Arnhem en Zutphen?" Als je passant bent, is dit het beeld dat logischerwijs blijft hangen. Een drukke weg naast een spoorlijn. Verkeerslichten, overwegen. Een obstakel op de route van A naar B. Maar niet lang meer: het dorp gaat momenteel onder het mes. De chirurgen, dat zijn de provincie Gelderland en de gemeente Rheden, in een bouwkundige quatre-mains.

De Burgemeester de Bruinstraat. De naam roept bij mij het beeld op van een rustige, beetje saaie woonstraat. Stoepjes aan weerszijden, tuintjes en tweekappers. Heeft u dat? Mooi. De Burgemeester de Bruinstraat is namelijk het tegenovergestelde, sinds haar ontstaan in 1959. Ook tóen ging Dieren onder het mes. Die ingreep had echter meer weg van een noodamputatie in een veldhospitaal. "Voor nu is het wel oké. Die prothese maken we later wel in orde".

In 1959 namelijk, walsten asfaltmachines dwars door het dorp heen. Het was de tijd van bermtoerisme en vooruitgang, toen de auto hét symbool van die vooruitgang was en ruim baan moest krijgen. 'Ruim baan' betekende hier een snelweg van Arnhem naar het noorden. Deze A348 was oostelijk van Dieren bedacht, rakelings langs het dorp. Alleen lag daar -verdorie- de IJssel. Die moest maar wat oostelijker gaan stromen, dan kon de snelweg net tussen dorp en rivieroever worden geschoenlepeld. Om vooruitlopend hierop toch al iets voor de automobilist te kunnen betekenen, werd de Burgemeester de Bruinstraat dwars door het dorp gewalst. Tijdelijk hè. Maximaal vijf jaar zou die oplossing nodig zijn.

De maatschappelijke discussie met de locals bleek toch taaier dan verwacht. Het verzet tegen de snelweg in de uiterwaarden groeide en het denken over landschappelijke en natuurlijke waarden veranderde. De A50 en A28 bleken bij nader inzien toch te volstaan als verbinding met het noorden. Om een lang verhaal kort te maken: die A348 langs Dieren kwam er niet. En de Burgemeester de Bruinstraat? Die bleef. Tien jaar na aanleg werd het aantal rijbanen verdubbeld om de groei van het autoverkeer op te vangen.

Deze geschiedenis is zowel een vloek als een zegen voor Dieren. Als ik nu in Oud-Dieren aan de IJssel sta, ben ik op één van de mooiste plekken die ik ken. Stel je voor dat daar nu een vierbaans snelweg zou liggen. De prijs voor dat mooie IJsselfront is voor Dieren echter hoog. Het dorp is rücksichtslos in tweeën geknipt, de smoel van het dorp is verpest en verkeerskundig is het een gedrocht geworden. Dat er ook een spoorlijn ligt, met overwegen die meer dicht dan open zijn, helpt ook niet mee.

IJsseloever Dieren

Sinds 1999 is nagedacht over mogelijkheden om weg en spoor beter in het dorp in te passen. In al die jaren is elke denkbare variant voorbijgekomen. En elke variant is omgekeerd, achterstevoren gezet, binnenstebuiten gedraaid en doorgerekend. 'Dieren door het Lint' werd 'Hart voor Dieren', aangescherpt tot 'Hart ván Dieren' en uiteindelijk 'Traverse Dieren'. Er is gepraat, er is gediscussieerd. Er is gerollebold in de raadszaal en in buurthuizen, in brievenrubrieken en op social media. En op het moment dat bijna niemand er meer in geloofde, toen vóór- en tegenstanders beide als groggy boksers in de touwen hingen, toen gebeurde het toch nog: de schop ging in de grond.

Op dit moment wordt er overal tegelijk gebouwd in een indrukwekkende technische en logistieke choreografie, die nog tot 2019 voortduurt. En naar mijn idee is deze operatie nu veel beter doordacht, vergeleken met het planologisch opportunisme dat het dorp bijna 60 jaar geleden trof. Ik verwacht in ieder geval dat Dieren er na realisatie van de Traverse een stuk beter aan toe is.

Zien hoe Dieren er in 2019 uit ziet? Bekijk dan onderstaande artist impression eens.