Voorheen gingen veel spoorlijnen de Nederlands Duitse grens over. Anno nu, 2014, is er weinig over van dat fijnmazige grensoverschrijdende lijnennet. Een paar weken terug kreeg ik een heel interessante kaart in handen, gemaakt door @Cartostudio in Amsterdam. Een kaart ter ere van 175 jaar Nederlandse Spoorwegen. En bedenk wel dat daar dus niet de vele tramwegen die de provincies rijk waren ook nog eens opstaan.
Het eerste wat opvalt is de enorme dichtheid van het spoorweg net met name in Oost-Nederland. Het tweede dat opvalt zijn de vele grensoverschrijdende spoorwegen. Waar we nu nog zo ongeveer alleen nog maar bij Enschede met de trein de grens over kunnen, konden we dat vroeger op meerdere plaatsen. Maar ook het bovenregionale treinverkeer, naar Berlijn, Keulen of Frankfurt is maar dunnetjes mogelijk. En dat ondanks 70 jaar vrede en een relatief sterke Euregio. Het openbaar vervoer van en naar onze Oosterburen is maar stiefmoederlijk bedeeld (ontwikkeld).
Er zijn wel wat ontwikkelingen. Zo zal er in 2017 weer een lijnverbinding tussen Arnhem en Emmerich komen. Een echt hoogwaardig OV netwerk zou juist en dat geldt voor het hele land, een grensoverschrijdend netwerk moeten zijn dat aansluit op de netwerken van de buurlanden. Het integreert niet alleen de landen in Europa, maar ontsluit ook de nu moeilijk bereikbare grensstreken en het verdient dus niet alleen provinciale/regionale investeringen maar landelijke en zeker ook Europese.
Het blijft natuurlijk merkwaardig. De grens tussen gemeenten en provincies zie je niet, maar de landsgrens is nog altijd een barrière niet alleen zichtbaar, maar ook in wet- en regelgeving en dat in een economie die heel Europa omvat. De infrastructuur is Randstad-centrisch, recentelijke ook nog eens prachtig geïllustreerd door Niels Joosten (burgemeester van Doetinchem) op het congres Gelderland Samen, met zijn verhaal over het knooppunt Oud-Dijk (A12-A18).
Als je deze kaart ziet vraag je je af: Zijn die tracés er nog. Zou het niet heel goed mogelijk zijn deze te her ontwikkelen? Natuurlijk Arnhem- Kleve wordt misschien wat ingewikkeld. Met een heuse treinenpont ging die verbinding over de Rijn, maar toch? Kijk eens naar het intensieve grensverkeer en de mogelijkheden die er zijn om de lokale economie aan beide kanten van de grens te stimuleren. Spoor verbindingen kunnen, mits goed opgenomen in een relevant vervoersnetwerk, juist een enorme prikkel zijn voor de lokale economie en een bijdrage leveren aan het voorkomen van leegloop en krimp. Een kansenkaart vol uitdagingen!
Waarom zouden we niet met het spoor beginnen, 175 jaar ervaring moet toch tot vernieuwing en innovatie prikkelen. Zeker nu we 'gedwongen door de recessie' steeds meer bewegingen zien richting een nieuwe economie. Een samenleving waarin kleinschaligheid en kwaliteit en het gebruik van milieu vriendelijke transportsystemen voorrang krijgt. Als je dan naar de kaart kijkt dan is 175 jaar spoor een soort kansen kaart voor hergebruik van oude infrastructuur. En waar ze niet meer als zodanig kunnen dienen zijn het prachtige tracés voor nieuwe (toeristische en/of snelle) fietsverbindingen en wandelpaden. Vroeger hadden we meer grensoverschrijdend contact.