Het Jaar van de Ruimte is op tournee en op 25 juni 2015 hield het circus halt in Arnhem om van de regio te horen hoe ze omgaat met de spanning tussen economische groei en kwaliteit van de leefomgeving. Oftewel: waar ligt de kracht van Oost Nederland?
's Ochtends was een select gezelschap op excursie geweest naar verschillende plekken op zoek naar creatieve oplossingen. Vooral veel duurzame projecten waren bezocht van hennepteelt tot zonnepanelen op vrijkomende boeren erven en van windmolens tot duurzame grondstoffen voor paden. Allemaal duurzame ontwikkelingen die gebruik maken van één van de belangrijkste assets van oost-Nederland namelijk ruimte. We hebben nog fysieke ruimte en we bieden ook ruimte aan allerhande van dit soort duurzame initiatieven en experimenten. Maar daarmee ontstaat ook meteen de discussie in hoeverre we dit soort ruimtegebruik vinden passen in het landschap. Tast die de kwaliteit van de leefomgeving aan? Een discussie die niet zomaar even beslecht wordt. De voorgaande dag immers had Urgenda de klimaatzaak tegen de staat gewonnen. Meer inzet op duurzame energie dus maar waar laat je de 1.761 windmolens die alleen al voor de Stedendriehoek nodig zijn?
Natuurlijk hoeven we niet alleen op duurzame energie in te zetten. Onze regio heeft meer interessante uitgangspunten voor economische ontwikkeling met behoud van kwaliteit van de leefomgeving. We zijn een regio van uitersten: zowel groei als krimp, grote steden èn uitgebreide (internationale) natuurgebieden, lokaal èn internationaal georiënteerd en, in tegenstelling tot de rest van de wereld, wonen er in oost Nederland juist meer mensen buiten de stad dan in de stad. Oost Nederland kan heel goed de kansen vinden in dit soort uitersten en de hele wereld die daar nog tussen zit. En het gebeurt al. Een paar voorbeelden: In Nijmegen wordt een overbodig industrieterrein omgebouwd tot kenniscluster. In Arnhem wordt door kunstenaars en ondernemers de link tussen de stad en de Veluwe hersteld door een organische invulling van een Landschapspark en Culturele Enclave. En in Apeldoorn wordt gewerkt aan een duurzame gebiedsontwikkeling waarin natuur, recreatie en duurzame energie met elkaar zijn verenigd. Kansen die makkelijk benut kunnen worden omdat in oost Nederland de netwerken compacter zijn en je elkaar dus makkelijk tegen komt.
Conclusie van deze halteplaats van de regiotour: ja, Oost Nederland heeft nog ruimte en kan daarmee de spanning tussen economische groei en kwaliteit van leefomgeving best opvangen. Maar dan moeten we wel zuinig blijven zijn op onze kwaliteiten en ze optimaal inzetten. Niet alleen voor de energietransitie maar ook voor behoud van de landschappelijke kwaliteiten en de kleinschaligheid van de netwerken. Maak er geen tweede randstad van.