De GSRO-excursie van 24 maart op het Honigcomplex brengt een unieke ontdekkingstocht en waardevolle discussie onder leiding van kwartiermaker Arie-Willem Bijl. De avond staat in het teken van de lange termijn gebiedsstrategie van het terrein. Arie schetst ons de situatie na de crash in de woningbouwmarkt, waarbij de combinatie gemeente Nijmegen en ontwikkelaar niet wist wat men met het gebied aan moest. De voorgenomen gebiedsontwikkeling belandde in de ‘ijskast’.

Arie-Willem Bijl werd ingeschakeld als kwartiermaker met als opdracht om het gebied voor een periode van acht jaar levendig te maken, de schade qua waarde zoveel mogelijk te beperken en te wachten op betere tijden. Kort door de bocht gezegd: de beheerslasten en investeringslasten van het gebied met haar panden moest worden terugverdiend door de huuropbrengsten. Er was immers 150 miljoen geïnvesteerd.

b2ap3_thumbnail_WP_20150324_013.jpg

We treffen een rijk milieu aan met opzienbarende bedrijfjes in het bestaande vastgoed van de industriële panden van de voormalige Honigfabriek. Veelal betreft het jonge ondernemers die hun passie tot hun beroep hebben gemaakt en hier ook successen mee boeken. De enthousiaste bierbrouwers van Oersoep Brewery wisten bijvoorbeeld met geld van de bank, de ontwikkelaar en een flink aandeel crowdfunding de complete ontwikkeling van hun bedrijf mogelijk te maken. Het succes van het bedrijf blijkt al snel zo groot dat er export naar o.a. Italië en Zuid-Amerikawordt bereikt. En zo blijken er in de leefgemeenschap op het Honigterrein zeer vele succesvolle bedrijfjes. Dat succes zit hem in het passievolle ondernemen, maar ook in het elkaar in bedrijfsvoering versterken. Voor ons is voelbaar dat deze leefgemeenschap inmiddels op vele niveaus van grote meerwaarde is. Dit gebied is een levendige community.

Inmiddels speelt de vraag naar de toekomst van het Honigcomplex. De aandeelhouders lijken nog overtuigd om op een gegeven moment hun investeringen te verzilveren via een 100% geplande nieuwe woonwijk aan de Waal. Maar waarom eerst de levendigheid en de karakteristiek van het complex om zeep helpen om daarna weer alles op te bouwen met het vooruitzicht van een monotoon leefmilieu? Geef liever de jonge creatieve ondernemers kansen verder te investeren in het complex, waarbij ze duurzaam kiezen voor Nijmegen als creatieve stad in plaats van uit te stromen naar Amsterdam. Tel uit je maatschappelijke en economische winst voor de stad Nijmegen! 

b2ap3_thumbnail_WP_20150324_048.jpg

Welke strategie van doorontwikkeling kan de energie van het bottom-up initiatief blijvend van waarde laten zijn en voorkomen dat er straks ‘old school’ gebiedsontwikkeling verrijst? Intrinsieke, maatschappelijke en economische meerwaarden moeten nu eerst wetenschappelijk en overtuigend aangetoond worden. Maar ook is het verhaal nodig, waaruit blijkt dat deze opkomende creatieve economie en leefgemeenschap een duurzaam voertuig blijkt. Het is vervolgens de kunst beslissende partijen als de gemeenteraad en ontwikkelaar deze meerwaarde te laten inzien.

De cases Honigterrein staat niet op zichzelf. Volgens o.a. hoogleraar Hans Mommaas krijgen we in de toekomst met gigantisch veel leegstand te maken van bedrijven, kantoren, fabrieken, kloosters en kerken. Af- en herwaarderen is broodnodig en zeker niet afbreken en opnieuw beginnen. Na afwaarderen ontstaat gemakkelijker ruimte voor nieuwe initiatieven zoals jonge bedrijven, stedelijke landbouw of leisure. Dit alles onvermijdelijk in een ‘blend’ van functies. Schotelde de projectontwikkelaar in de oude economie ons nog als vanouds een (woon)wereld voor van perfectie, geluk en een ideale stad; de nieuwe wereld van herbestemmen lijkt meer op de oude stad en gaat juist over een staat van (zogenaamde) imperfectie*.

b2ap3_thumbnail_WP_20150324_054.jpg

Imperfectie, of ‘on-af-heid’, geeft de mogelijk om aan te zetten tot verbetering, om eigen ideeën tot ontwikkeling te brengen, om te ondernemen. Daarom spreekt het creatieven aan, daarom is het Honigterrein in z’n huidige vorm een succes! Het Honigterrein moet dan ook continue doorontwikkeld kunnen worden, zodat een levendig stadsdeel ontstaat, telkens met kansen voor initiatieven en nieuwe leefvormen. Hierin is sprake van een vorm van georganiseerde chaos, zowel in stedenbouw, planning en organisatie. Strategieën als: spontane stad en acupunctuur spelen hier op in. 

Het Honigcomplex staat nu, net als zovele gebieden in Nederland, voor de keuze van twee geheel verschillende ontwikkelstrategieën: afbreken en opnieuw beginnen met een 100% gepland monofunctioneel milieu of vanuit de huidige creatieve bedrijvigheid en energie van deze leefgemeenschap ‘spontaan’ transformeren naar een mengstad. Volledige nieuwbouw op grote schaal leidt meestal tot sterk geconditioneerd gebruik en een bijdrage aan de stad als totaal die niet persé gunstig is. Hergebruik van deze (afgewaardeerde) complexen laat ons de meerwaarde zien van dit creatieve, ondernemende, innovatieve leefmilieu met een toekomst. Nijmegen wees wijs!

* @lvanbeusekom; Vitale Stad; nr. 01-2015, pag 10

Auteurs: Marlies van der Maarel & Jeroen Heij

Marlies van der Maarel (https://www.linkedin.com/in/marliesvandermaarel/nl, @MEvdMaarel) werkt als planoloog en stedenbouwkundige in dienst bij de overheid en als zelfstandig professional bij Urban Stories (www.urbanstories is in oprichting) voor diverse opdrachtgevers. Trefwoorden: Ontwerp, Onderzoek, Strategie, Beleid, Ruimtelijke Kwaliteit, Bouwen aan de Leefgemeenschap, Cultuurhistorie, Duurzaamheid, Storytelling.

Jeroen Heij (nl.linkedin.com/pub/jeroen-heij/12/175/14b/en, @JeroenHeij1) werkt als tuin- en landschapsarchitect in dienst bij adviesbureau Haver Droeze (www.haverdroeze.nl). Trefwoorden: Landschapsarchitectuur van Visie t/m Maken, Duurzame stedenbouw, Toegepaste ecologie, Juridische planologie.