Dinsdag 24 september 2013 stond voor de GSRO in het teken van industrieel erfgoed. Onder ruime belangstelling werd het DRU-industriepark in Ulft bezocht voor een avondsessie die in het teken stond van herontwikkeling, functieverandering en het ontwerpen van openbare ruimte. Generaties hardwerkende Achterhoekse vaders hebben hun brood verdiend op de DRU, één van de grootste Nederlandse ijzergieterijen, opgericht in 1754. Eens werden hier kolossale hoeveelheden ijzer omgesmolten en tot kachels, badkuipen, potten en pannen gegoten. Vanaf 2000 sloten hier, pal naast de rivier de Oude IJssel, de laatste restanten van de inmiddels gekrompen DRU-fabriek hun deuren. Het duurde niet lang totdat initiatiefnemers de geest vonden en begonnen met de herontwikkeling van dit omvangrijke fabriekscomplex. Aanleiding voor een bezoek was de herinrichting van het Emailleplein van het complex door ontwerpers van SAB uit Arnhem. De GSRO vertoefde een avond op dit complex, dat door haar omvang en markante ligging bulkt van de potentie. Een verslag.
In het noordoosten van Ulft, pal aan de Oude IJssel, ligt een industrieel bolwerk dat van oudsher een cruciale rol heeft gespeeld in dit deel van de Achterhoek. Zonder de DRU geen Ulft in haar huidige omvang, zoveel lijkt duidelijk. Het complex omvat meerdere gebouwen, die variëren in oppervlaktes van 70 tot 5.000m2 en waarvan er zeven zijn aangewezen als Rijksmonument. Geen eenvoudige klus voor een herontwikkeling. De 
zoektocht naar mobiliteit en een infrastructurele A-locatie noopte de directeuren de fabriek te verplaatsen naar Duiven, met de A12 als uitvalsbasis. Ulft bleef zitten met een erfenis die zowel van grote historische als economische waarde is geweest voor de geschiedenis van het dorp. De vroegste initiatieven voor de herontwikkeling van de DRU dateren uit 1997, toen woningbouw als de oplossing werd gezien om leegstand het hoofd te bieden. Een groot probleem bleek bovendien de bodemverontreiniging te zijn, met als gevolg een reinigingsproces dat door de Provincie Gelderland en Gemeente Oude IJsselstreek gefinancierd werd om het terrein gereed te maken voor een tweede leven. Met het uitbreken van de crisis verdwenen de grootschalige plannen naar de achtergrond en werd in 2009 een integrale gebiedsvisie gelanceerd die een geleidelijke herontwikkeling van het complex voorstond. Een strategie die inspeelde op het steeds meer in zwang rakende ‘procesdenken’ in plaats van het lang gehanteerde ‘eindbeelddenken’ in de wereld van de herontwikkeling van cultureel erfgoed.
De nieuwe strategie vroeg opnieuw om samenwerking en vindingrijkheid. De Gemeente Oude IJsselstreek, corporatie Wonion, projectontwikkelaar BOEi BV, Waterschap Rijn en IJssel, Klaassen Vastgoed, de Rijksdienst
voor Cultureel Erfgoed en de Provincie Gelderland sloegen wederom de handen ineen om deze omvangrijke locatie een nieuwe toekomst te geven. De stagnatie op de woningmarkt verkleinde de woningbouwprogramma’s ( met 80 à 100 stuks), waardoor er letterlijk en figuurlijk meer ruimte ontstond voor een revitalisering van de openbare ruimte. Het verkleinen van de provinciale woningbouwprogramma’s dwong de gemeente Oude IJsselstreek om kritisch te kijken naar een nieuwe invulling van de ruimte. Een groep stedenbouwkundigen, architecten en landschapsarchitecten, met in het bijzonder Martin Dubbeling, boog zich over de nieuwe ontwikkelingsmogelijkheden, aanvankelijk vaak gehinderd door een gebrek aan financiering. Coöperatie werd ook buiten de gemeentegrenzen gezocht. Er werd samenwerking gezocht en gevonden met schouwburg Amphion te Doetinchem voor culturele programmering en diverse ROC’s voor werk- en leerprogramma’s. De voormalige afbramerij staat momenteel in de steigers om omgedoopt te worden in Innovatiecentrum ICER, een centrum voor ondernemers, onderwijsinstellingen, het Nederlands IJzermuseum en KunstenaarsCollectief Breekijzer. Een typisch voorbeeld van de nieuwe samenwerkingsgedachte die stoelt op meerdere investeringspartners. Ruimtelijke ordening anno 2013. 
Niet alleen de gebouwen, maar ook de openbare ruimte wordt geleidelijk voorzien van een kwaliteitsimpuls, zo bewijst ook deze dinsdagavond 24 oktober 2013. Stedenbouwkundige Bram Nieuwenhuis, en landschapsarchitect Guido Baten, beiden afkomstig uit de regio en werkzaam bij SAB in Arnhem, begeleiden de GSRO-leden over het terrein voor een inspirerende sessie over kwaliteitsrijke groenstructuren, een innovatieve waterspeelplaats en de esthetiek van een evenemententerrein/parkeerplaats. Een smeltkroes van kunst, groenstructuren en robuuste architectuur in een historisch decor. Vervolgens wordt door wethouder John Haverdil en projectleider Bob Koning van de Gemeente Oude IJsselstreek met enthousiasme ingegaan op de achtergrond van het project. Eén ding werd hierin duidelijk. Met het voormalige portiersgebouw als cultureel centrum, werk-woonlofts in de voormalige badkuipenfabriek, evenementen in de imponerende SSP-hal en diverse bedrijven en woningen in het Beltmancomplex draagt de DRU-fabriek de sporen van de moderne tijd: multifunctionele herontwikkeling in optima forma. Met die gedachte keren de GSRO-leden huiswaarts: dit complex krijgt geleidelijk een ijzersterke toekomst.
Boudewijn Wijnacker MA MSc is junior planoloog bij SAB in Arnhem.
