Mijn dagelijkse fietsroute voert mij vanaf de noordwest kant van Ede via de Doesburgermolen naar het Lunterse Buurtbos. Met een brede slinger keer ik dan huiswaarts. Ik heb dan 14.03 kilometer afgelegd. Een heerlijk tochtje zo aan het begin van de avond wanneer het lawaai van de dag wat verstomd is. Tot voor kort stelde ik mij nooit de vraag naar het grondbezit van de bospercelen waar ik doorheen fiets. Automatisch ga je ervan uit dat het Gelders Landschap, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer eigenaren zouden kunnen zijn. Toch ligt dat anders. Op het moment dat ik linksaf sla vanaf de Hessenweg bevindt zich vooral rechts van mij het Lunterse Buurtbos. En dat is een bos waar je u tegen zegt. Vele paden leiden het bos in en naar ik aanneem ook weer het bos uit. Had ik daar 130 jaar geleden gefietst, dan had ik aan de rechterhand heide en stuifzanden gezien. De gronden waren arm, nauwelijks te ontginnen en in bezit van de buurtgemeenschap.
De plaatselijke notaris J.H.Th.W.van den Ham was zo rond 1880 gek op frambozen en bomen en zag met lede ogen hoe de 'common grounds' symbool stonden voor verarming. Hij bepleitte en verkreeg wetgeving waardoor het mogelijk werd de gemeenschappelijke gronden als particulier te verwerven. En vervolgens werd hij een gedreven aankoper van grond en zo verwierf hij ruim 130 hectare grond nabij Lunteren. Hij startte voortvarend met de ontginning en er werden bomen geplant. Hij creëerde daardoor werk voor de Lunterse bevolking. In deze arme streek werd dat zeer geapprecieerd. De privatisering van de woeste grond leidde hier tot een geheel ander landschap. Ik zou het betitelen als een paden- en doolhoflandschap. Fraai is de middenin het bos gelegen Koepel die fungeert als uitzichttoren en is aangewezen als rijksmonument.
Maar dat is nog niet het einde van het verhaal. Na het overlijden van de notaris in 1912 bleek uit zijn testament dat hij het bos in zijn geheel naliet aan de bevolking van Lunteren. Daarvoor diende een Stichting in het leven geroepen te worden. Deze Stichting werd verantwoordelijk voor beheer en onderhoud van het bos. De notaris bepaalde daarbij dat blad, naald en mos moesten blijven liggen en dat geen drank in het bos mocht worden genuttigd. En zo keerde de geschiedenis op haar schreden terug. Van collectief bezit via particuliereigendom retour naar de gemeenschap. En zo is het nog steeds. Een boeiende verwisseling van eigendom waardoor ik op een mooie zaterdagavond nabij de Koepel kan luisteren naar aria's uit opera's, waaronder de mooiste uit Cosi fan tutte van Mozart. Natuur via armoede naar werkverschaffing en nu als (drooggelegd?) decor voor aria's over trouw en ontrouw. Zeer inspirerend beschreven door Dik van der Meulen in zijn boek 'Het Bedwongen Bos'.