IJsselbiënnale: Het Verdronken Sluiswachtershuisje

Van 14 juni tot 24 september staan er in het kader van de IJsselbiënnale 26 kunstwerken langs de rivier. Het Verdronken Sluiswachtershuisje in Hattem is er één van. Beeldend kunstenaar Anne ten Ham vertelt tijdens de opbouw van haar werk over de uitdaging van de locatie en haar fascinatie met water.

Bijna te mooi
Wanneer je bij landgoed Hezenberg de bocht van het Apeldoorns Kanaal volgt, verschijnt het sluiswachtershuisje in zicht. Het is een merkwaardig miniatuurgebouw, naast een miniatuursluis in een miniatuurkanaal. “Het zou zo uit een tekening van Anton Pieck kunnen komen.” zegt Anne. Het sluiswachtershuisje staat naast een loods en een woongebouw met siermetselwerk en luiken voor de hoge ramen. Het ensemble is omgeven door hoge lindes. Deze prachtige plek is voor een kunstenaar natuurlijk inspirerend, maar het uitgesproken karakter maakt het ook moeilijk om een goed kunstwerk te maken. “Deze plek is zo mooi, dat het de aandacht makkelijk afleidt.”

Van binnen naar buiten
Water en licht zijn Anne’s favoriete onderwerpen. Op de kunstacademie plaatste Anne een roeiboot in een ondergelopen kelder. Later onderzocht ze de vormen die vallende druppels op een wateroppervlakte maken. “Ik vind het mooi om te zien hoe water het licht weerkaatst en vervormt, de beweging die er in zit. Het is een soort poëzie.” Haar subtiele werk komt het best tot zijn recht in een neutrale, donkere omgeving; twee eigenschappen die het sluiswachtershuisje niet heeft. Het eerste idee was om het huisje te verduisteren en bezoekers binnen naar het werk te laten kijken. Daar bleek het gebouw te klein voor te zijn. Vervolgens bedacht Anne dat de mensen als een kijkdoos het gebouwtje in zouden kunnen kijken. Voor dit idee was de omgeving te licht en te druk. Het kunstwerk zou niet genoeg opvallen. Tenslotte is het kunstwerk naar buiten verplaatst. Na veel schetsen kwam ze op een ingreep die recht doet aan de locatie, zonder er door te worden overschaduwd.

Waterbassin
Het thema van de IJsselbiënnale is de invloed van de klimaatverandering op ons rivierenlandschap. Daarom besloot Anne het sluiswachtershuisje te laten verdrinken. Hiermee vraagt ze aandacht voor overstromingsgevaar en het erfgoed dat daardoor zou kunnen verdwijnen. Tegelijkertijd zal het beeld van het huisje in het water vervreemdend werken. Anne en haar mannen bouwen een waterbassin van staal om het huisje heen. Via een waterval stroomt het water in de sluiskolk. De opbouw blijft een spannend moment. “Het is altijd de vraag hoe een idee in het echt zal uitpakken.” Hoe zal het licht via het water op de gevel reflecteren? Welke invloed heeft het weer hierop? Zal het vanaf de bocht bij Hezenberg lijken of het huisje in een spotlicht staat? Laten we gaan kijken als het af is.

De IJsselbiënnale (14 juni - 24 september 2017 ) is een internationale kunstroute langs de IJssel van Doesburg tot Kampen. Dit is het tweede deel van een serie blogs van de Ruimtemakers Oost Nederland over deze route in de IJsselvallei.