GSRO blog

En opnieuw pakt Museum de Fundatie in Zwolle uit met een prachtige Duitse expositie. ‘CRUX’ is wederom een uitstapje naar Leipzig. De grote meester himself, Neo Rauch, de exponent bij uitstek van de Leipziger Schule, sierde de muren van de Fundatie in 2018. In 2017 ging Werner Tübke hem voor. Deze keer is het de beurt aan een jongere generatie kunstenaars uit Leipzig: Martin Kobe, Mirjam Völker, Robert Seidel en Titus Schade. Ik heb met lichte...

Duitsers zijn serieus, ordelijk, plichtsgetrouw en gevoelig voor regels en hiërarchie. Bekende en gangbare vooroordelen die we er in Nederland over onze oosterburen op na houden. En hoewel ik niet zo van vooroordelen hou, kon ik er dit weekend echt niet om heen: Ordnung muß sein. In ieder geval aan de Duitse waddenkust. Ik logeerde een paar dagen bij vrienden in Bremerhaven, een boeiende stad waar Weser en Wadden elkaar ontmoeten. Eén van die dagen zwierven...

Afgelopen oktober waagden we de sprong over de IJssel. We verkasten van Dieren naar Doesburg. Slechts vijf kilometer verderop, een steenworp afstand. Maar toch naar een andere wereld. Dieren is Veluwezoom, Doesburg is Achterhoek. Dieren is een dorp, Doesburg een stad. Dieren is veel groter geworden dan ooit bedoeling leek, Doesburg is juist kleiner gebleven. U begrijpt, genoeg verwondering over het hoe en waarom van dat alles.

De steden Arnhem en Breda hebben sinds nog niet zo heel lang een volledig nieuw station. In beide steden heb ik ook langere tijd gewoond en daarom heb ik met interesse de bouw en voltooiing van beide stations gevolgd. Het zijn allebei zonder twijfel opmerkelijke gebouwen geworden met duidelijk hun sterke kanten: in Arnhem is dat het bijzondere ontwerp dat de stationshal er met al die kunstige welvingen uit laat zien als de binnenkant van een...

Die zomerweken. Dit jaar vooral verhuizen, maar zoals altijd ook lezen en luieren. Maar oh dat lezen! Van al die duizenden zinnen die ik de afgelopen maand las, blijft er één robuust hangen in het volle hoofd. ‘Die Liebe krepiert an der Geographie‘. Machtig mooi. Deze zin trof ik aan in ‘Der Gang vor die Hunde’ van Erich Kästner. Misschien is het boek bij u beter bekend als ‘Fabian’. Naar de hoofdpersoon Jakob Fabian in dit...

Dit jaar sluiten de twee allerlaatste mijnen in het Ruhrgebied en bij onze oosterburen wordt dat uitgebreid gevierd met de expositie Kunst & Kohle. Maar liefst 13 steden en 17 musea doen mee. 250 jaar lang heeft het zwarte goud het Ruhrgebied bepaald. Een oneindig groot gangenstelsel onder de grond, een kluwen van steden en wegen erboven. Zwart, wapperend wasgoed aan de lijnen en zwaar dampende schoorstenen, die tot in Arnhem te ruiken waren als de wind...

De overblijfselen van een feestje. Zomaar ergens in de wei, langs de weg van Tilligte naar Denekamp. Zo'n mooi, zomers beeld. Die lucht er boven, zwanger van Nederlandse wisselvalligheid. De grote tent is al afgebroken. Opgeborgen, tot ie weer nodig is voor een volgend feest. Het is een tafereel wat ik een jaar geleden heb gefotografeerd. Geen idee waarom er op deze plek een feestje was. Misschien wel het jaarlijks dorpsfeest. Een trouwerij misschien, of het...

In de huidige ruimtelijke ordeningspraktijk komt het maar al te vaak voor dat een bestemmingsplan dat in procedure is gebracht leidt tot veel bezwaren en zelfs beroepszaken bij de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State. Op zich lijkt het een goede zaak dat assertieve burgers actief hun recht proberen te halen en kun je dit zeker ook zien als een belangrijke verworvenheid van een vergevorderde democratische rechtstaat als de onze. Aan de andere kant bekruipt...

Apeldoorn scoort op de ranglijst van stedelijke steden niet hoog. Maar misschien wil Apeldoorn dat ook helemaal niet. En doet die stedelijkheid er helemaal niet zo toe. Nu wil het toeval dat ik enkele maanden interim en onderzoekend in Apeldoorn verblijf. Eerlijk? Apeldoorn is voor mij van voorbijgaande aard. Ik zou niet licht besluiten mij definitief in deze plaats te vestigen. Ondanks dat Apeldoorn ontegenzeggelijk over kwaliteiten beschikt. Dat heeft vooral te maken met het, laat...

Zoals altijd na een bijeenkomst van de GSRO/Ruimtemakers Oost spookt na afloop de discussie nog even door je hoofd. De rit naar huis is dan een ideaal moment om de gezichtspunten van anderen te laten bezinken en je eigen inbreng aan te scherpen of bij te stellen. Zo ook na de thema avond in Tiel. Centraal stond de potentie van het dwaalgebied met pleinen en stegen rond de Weerstraat. De rondwandeling en de discussie waren leerzaam...

Sittard, 1985. Thuis is het gezellig druk. M'n opa en een paar ooms zijn op bezoek. Een pilsje op tafel, de kamer geurt naar tabaksrook. Er wordt gepraat over wat komen gaat. Ook op straat is het druk. Over een uurtje zullen de smalle straten in onze buurt vol staan met auto's en zal een onafgebroken stroom mensen langs ons huis wandelen. En ik geniet van dit ritueel, dat zich om de week voltrekt. Even later gaan...

Inmiddels bestaat alweer een goede tien jaar RuimtelijkePlannen.nl, de landelijke voorziening waarop (onder meer) alle bestemmingsplannen in Nederland in te zien zijn. Naar mijn idee het beste voorbeeld dat technologische ontwikkelingen ook niet voorbij gaan aan RO-land. Het is immers nog niet eens zo lang geleden dat bestemmingsplannen hoofdzakelijk papieren stukken waren, met plankaarten die op ambachtelijke wijze werden getekend en ingekleurd werden met verf en penseel en heuse typekamers die toelichtingen uitwerkten. We zijn tegenwoordig ook...

De wereld wordt steeds gekleurder. Tenminste, in mijn stad. Ondanks het grijze weer. Ik trok er vandaag met mijn mountainbike op uit en zag dat er opnieuw rood geverfde straten zijn bijgekomen in mijn wijk. Ik tref het wel met Nijmegen, er liggen prachtige MTB routes bij Groesbeek, Wijchen en in het Reichswald. En ook in de stad zelf is er weinig reden tot klagen, er zijn de afgelopen jaren tal van nieuwe fietspaden aangelegd en...

Voor een aantal miljarden projecten, waarvan velen de noodzaak ernstig in twijfel trokken, brak de afgelopen week het moment aan om zich te bewijzen. Een flinke ZW storm joeg over het land. De combinatie met springtij en een hoogste waterpeil bij Lobith, dat nog twee meter onder het record van eind januari 1995 lag, gaf de makers van het project #ruimtevoorderivier een pracht gelegenheid om te laten zien hoe ‘wij’ de natuur weer onder controle hebben....

Als je het ‘DNA van de stad’ wilt bepalen kun je diepgravend cultuurhistorisch onderzoek uitvoeren of integrale inspiratiesessies organiseren. Je kunt ook naar buiten gaan en gewoon heel goed kijken. Het zijn vaak de kleine dingen die het meeste vertellen over de identiteit van een stad. De kerstperiode is hiervoor uitermate geschikt. Mensen versieren hun omgeving en vertellen daarmee onbedoeld hoe ze in het leven staan. Hier volgt een aantal geheel vrijblijvende observaties: Introvert/extravert Als er...

“Ze zijn tegenwoordig zuiniger op die beestjes dan op mensen!” Ik hoorde het onlangs een bezoeker zeggen van een inspraakavond over een bestemmingsplan voor een nieuwbouwplan. Even hiervoor had hij zijn ongenoegen geuit over de toename van het verkeer en het lawaai door het plan, en de hieruit volgende verslechtering van de luchtkwaliteit en zijn privacy; kortom: alle argumenten die bezwaarmakers doorgaans uiten. Maar hij sloot zijn betoog ermee af dat hij ook echt niets begreep...

Op de sofa in mijn tijdelijk onderkomen in Apeldoorn luier ik. Hoog en ver weg zie ik een vliegtuig witte strepen trekken door het firmament. Ja, ik hou daar wel van. Luieren, maar ook vliegtuigen. Toch is dit laatste een gevoelig onderwerp. Vliegtuigen en de Veluwe. Ik ben me daarvan bewust. Vakantiecharters van en naar Lelystad Airport zullen binnenkort op lagere hoogte de Veluwe passeren. Niets aan de hand, zou je zeggen. Allemaal bos, minder mensen, dunbevolkt kortom minder overlast. Maar dat is te kort door de bocht. Er wordt behoorlijk geprotesteerd. De regio biedt verzet, incluis de verzamelde lokale overheden. Boeiend, die opengetrokken registers met argumenten. Een breed spectrum wordt bespeeld. Van effect op natuur en landschap, tot schadelijke gevolgen voor de mens.

Maar toch. Kijk, die natuur, die redt zich wel. Uit een eerder bestaan weet ik dat vliegverkeer en natuur heel aardig samengaan. De buizerd bij Schiphol past zijn broedgedrag moeiteloos aan op de ochtendvlucht van KLM naar Aberdeen, bij wijze van spreken. De natuur laat niet met zich dollen! Vliegtuigen zijn incidenten van voorbijgaande aard. Rondom luchthavens tiert een weldadige ‘ecologie’ juist omdat conform de Luchthavenwet (bestaat die nog?) zoveel afstand bewaard moet blijven tussen menselijke activiteit en de start -en landingsbanen. Grappend stelden we wel eens dat de beste garantie voor een robuuste natuur de aanleg van vliegvelden zou zijn. Maar het punt is de ‘mens’. Die heeft last van vliegtuigen, geluidhinder, verstoring woon-en recreatiegenot. Reële kwesties. Wil ik niets op afdingen.

In navolging van de rechtsfilosoof John Rawls heb ik, gelet op de verhitte discussies, wel een zeker verlangen om terug te keren naar een oorspronkelijke uitgangspositie. Retour naar de situatie dat we geen enkel benul hebben van onze posities of belangen in een samenleving. Welke afspraken zouden we vanuit deze onwetendheid maken en hoe zorgen we ervoor dat deze afspraken rechtvaardig zijn. Zo zou de opgave kunnen zijn vanuit onwetendheid een stelsel van luchtroutes boven NL te ontwerpen. Welke overwegingen zouden dan relevant zijn? Over welke delen van ons land moeten die routes worden geleid? Dunbevolkt, dichtbevolkt, ontzien we de natuur of de mens, moeten de vliegbewegingen geconcentreerd op een locatie samenkomen…..etc etc. En daar horen begrippen bij als gelijke kansen op ontwikkeling, ongelijkheid toegestaan mits in ieders voordeel en de samenleving in zijn geheel ten goede komend. Lastige kwesties, maar ik weet niet zeker of het georganiseerde verzet tegen de andere en lagere vliegroutes boven de Veluwe die rechtvaardigheid gaat bereiken.

Maar goed. Deze retourticket richting onwetendheid ga ik hier niet boeken. En eigenlijk wilde ik hier helemaal niet over schrijven. Want nu ik hier in Apeldoorn ben, zeg maar een plaats op die Veluwe en onder die nieuwe vliegroutes, had ik toch vooral een weemoedig verlangen naar uitstapjes uit mijn jeugd. Ook retour! En gek genoeg kwam voortdurend de Echoput in mijn kop. Ik kan me weinig herinneren van mijn bezoek daaraan. Dat zal in de jaren zestig vorige eeuw zijn geweest. Een diepe put, een hek, een haag mensen eromheen en een verteller. Tintelende herinneringen. Zachte melancholie verpakt in onduidelijke vage beelden.

Daarom retour. Retour naar de plek ergens tussen Amersfoort en Deventer. Aan wat voorheen een zanderig weggetje was dat door Lodewijk Napoleon (de broer van ….) rond 1809 werd verhard tot een heuse route, een grande route. Aan de route werden waterputten geslagen, bedoeld om de legerpaarden te drenken. En deze put was diep, behoorlijk diep. Ruim 60 meter. Door de hoge ligging van dit deel van de Veluwe (vertel mij wat, een stevige klim!) moest hier diep worden gegraven naar grondwater. En ergens halverwege bevindt zich in de put een merkwaardige knik. De knik die maakt dat het echoot wanneer je hier iets in roept.

Het moet gezegd. Het valt tegen. Soms moet je niet retour gaan. De herinnering uit mijn kindertijd wordt van enige glans ontdaan wanneer ik bij de Echoput arriveer. In mijn herinnering was de put groot, wijd en geheimzinnig. Nu, daar blijft weinig van over. De Echoput is een nu afgesloten klein, piepklein huisje, bijna een transformatorhuis. De deur is dicht, er worden geen mensen meer toegelaten. Op de achtergrond staat een groot modern hotel, annex restaurant. En het is er stil. Geen toerist te zien in dit deel van de Veluwe vlakbij Paleis Het Loo. Waar zijn ze en welke plaats neemt Apeldoorn in toeristisch NL in? De Veluwe eerst het eldorado voor de welgestelde klasse in NL. Chique toerisme voor uitstapjes. Later werd het normaler om de Veluwe te bezoeken. Misschien zelfs wel te normaal? En nu. Uitgestorven, leeg, verlaten en eenzaam. Ik durf het grote bos achter de Echoput niet zonder begeleiding te betreden. Nee, hier mag best iets meer amusement worden geboden. Jammer, deze stille diepte bij de Echoput, en nog even de stilte ver boven het hoofd. 

"Dieren? Daar staat toch altijd file, ergens tussen Arnhem en Zutphen?" Als je passant bent, is dit het beeld dat logischerwijs blijft hangen. Een drukke weg naast een spoorlijn. Verkeerslichten, overwegen. Een obstakel op de route van A naar B. Maar niet lang meer: het dorp gaat momenteel onder het mes. De chirurgen, dat zijn de provincie Gelderland en de gemeente Rheden, in een bouwkundige quatre-mains. De Burgemeester de Bruinstraat. De naam roept bij mij het beeld...

Op 5 oktober presenteerden de kunstenaars Krista Burger en Kenneth Letsoin hun participatie-kunstprojecten aan en select gezelschap van ruimtelijke professionals. Deze Ruimtemakers Oost bijeenkomst vond plaats in Lokatie Spatie in Arnhem Presikhaaf. Na afloop van de presentatie barstte een interessante discussie los over illegale straatkunst. Street Art als sociaal instrumentKrista en Kenneth hebben de afgelopen jaren verschillende sociale kunstprojecten uitgevoerd. Samen met buurtkinderen maken zij muurschilderingen die de openbare ruimte verfraaien en tegelijk de betrokkenheid van...

Op deze plek heb ik een aantal stukjes geschreven over Dieren, het dorp waar ik woon. Die gingen vooral over bepaalde plekken in het dorp die me opvallen, of over de ontwikkelingen die het dorp doormaakt. In de zoektocht naar het 'Dierens DNA' kan ik natuurlijk niet voorbij gaan aan de inwoners van Dieren. De pakweg 18.500 mensen die Dieren maken tot het dorp dat het is. Mét elkaar, maar regelmatig ook naast elkaar. Als je...

In 1997 vertrok ik uit de stad Groningen. En vestigde me in de oostelijke regio. Die overgang bezorgde me slapeloze nachten. Een nooit gekende existentiële angst overviel me door het verlies van Groningen. Weet u, dat fantastische boek van de Groninger Autobus Dienst Onderneming (GADO); ‘Een wijde blik verruimt het denken’. Dat drukt precies mijn gevoel over Groningen uit. Mijn beeld van het oosten was heel diffuus. Mij leek het landschap in het oosten, om preciezer...

Onderweg naar Vlissingen. Het is even na achten als de trein Nijmegen binnen stommelt. De Waal glinstert onder ons, de rondvaartboten bedekt met een laagje bladgoud. De lage ochtendzon zorgt voor een prachtig afgetekende skyline. De Sint-Stevenskerk trots in het midden, de bomen in het hoog gelegen Valkhof meer naar links, op de achtergrond. Met m'n telefoon maak ik een foto en stuur die naar m'n zoontje. "Rara, waar ben ik nu?" Even later het antwoord: "In de...

Regelmatig maak ik een wandeling door het nieuwste stukje Zutphen dat tussen de achterzijde van het station en de IJssel verschijnt. Vanuit dit rafelige deel van de stad heb je een onbelemmerd uitzicht op de oude ijzeren spoorbrug en het weidse IJssellandschap. Het geluid van remmende en piepende treinen, het zachte witte licht van de IJssel, het lege landschap rondom de opnieuw uitgegraven Noorderhaven, het stoere Koelhuis met stadsstrand. Een tijdelijk landschap dat steeds verandert door grondverzet,...

Naast de oude dijk die langs Cortenoever bij Brummen loopt, vind je deze zomer dit prachtige silhouettenwiel. Je mag er gerust aan zitten om het te laten ronddraaien. Da's maar goed ook, een wiel hoort natuurlijk te draaien. Wat zou het anders moeten doen? En dit wiel had op geen betere plek kunnen ronddraaien dan juist hier, langs de IJssel bij Cortenoever. Eigenlijk was ik op weg naar een ander kunstwerk, dat in het kader van...

Rond het middaguur heb ik afgesproken bij het Bronkhorsterveer. Samen met een knappe vrouw ga ik de IJsselbiënnale tussen Bronckhorst en Doesburg verkennen. Het wordt een vol programma, de door ons gekozen route zal ons langs maar liefs zes werken voeren. Dat we uiteindelijk één werk niet hebben kunnen vinden, mag de pret niet drukken. Wanneer ik arriveer komt er ook een autootje van de gemeente Brummen aanrijden. Ik vermoed dat het een mannetje van handhaving...

Het zoevende geluid van de rotorbladen van de windturbines is bijna hypnotiserend. Ik bevind me in een uithoek van bedrijventerrein de Mars in Zutphen en sta aan de voet van een afgetopte afvalberg. Dit zal mijn toevluchtsoord moeten worden in tijden van zeespiegelstijging. De betonnen trap van 84 treden is uitnodigend. Twee vlinders begeleiden me tot halverwege. Boven heb ik dan eindelijk zicht op het nieuwe land. Het ligt er vredig bij, bloemen, distels en gras...

Hoe ruikt de zomer? Voor iedereen anders natuurlijk. Voor mij ruikt ie naar rivierwater. Die geur die aan je huid en in je haar blijft hangen na een dag zwemmen in een grind- of zandafgraving. Eigenlijk een beetje een vies, brak luchtje als ik eerlijk ben. Maar die geur van Maaswater, vermengd met zonnebrandcrème en versgebakken frieten...onmiskenbaar een prachtige, luie zomerdag. Geen speld tussen te krijgen. Sinds ik een jaar of 20 geleden vanuit Limburg naar...

Van 14 juni tot 24 september staan er in het kader van de IJsselbiënnale 26 kunstwerken langs de rivier. Het Verdronken Sluiswachtershuisje in Hattem is er één van. Beeldend kunstenaar Anne ten Ham vertelt tijdens de opbouw van haar werk over de uitdaging van de locatie en haar fascinatie met water.Bijna te mooiWanneer je bij landgoed Hezenberg de bocht van het Apeldoorns Kanaal volgt, verschijnt het sluiswachtershuisje in zicht. Het is een merkwaardig miniatuurgebouw, naast een...

Het is zondag 11 juni rond het middaguur. De Zweedse kunstenaar Peter Ojstersek legt op het water de laatste hand aan zijn Chinampa – een drijvende ecologische Azteken tuin. Plaats van handeling: Zutphen, bij gemaal Helbergen, waar de Berkel de IJssel instroomt. Ik maak een foto van de drijvende koepelvorm vanaf de dijk. Achter mij hoor ik voorbijgangers praten. ‘Wat zijn ze daar aan het doen?’. ‘Oh, dat is leuk hoor, iets met kunst, dat is...

Ik woon sinds 2,5 jaar in Zeewolde, de jongste gemeente van Nederland (1984). Bij mooi weer kijk je uit op de haven van Harderwijk. Zeewolde is in de verte herkenbaar door de moderne torenspits van de Open Haven, één van de kerken die het dorp rijk is. Een dorp geboren op de tekentafel. Breed uitgezette esplanades, een diagonaal lopende groene ader door het hart van het dorp en één van de fraaiste stranden die ’s lands...